Budući da je biološki sat neumoljiv, social freezing je metoda kojom se pomaže očuvanje plodnosti kod žena kod kojih trudnoća trenutno nije moguća. Podrazumeva postupak skupljanja i čuvanja jajnih ćelija.
Osnovna namera social freezinga je odlaganje roditeljstva kako bi se pohranjeni biološki materijal mogao koristiti kasnije u budućnosti da bi se postigla biološka trudnoća. Ovo je metoda koju savetujemo ženama iznad 30. godine života, a koje iz bilo kojih razloga u datom momentu nemaju nameru ili mogućnost da se ostvare kao majke.
Razlozi mogu biti različiti, a tome ćemo dodati i vrlo pogrešno mišljenje da se produženjem životnog veka produžuje i reproduktivno doba. Nažalost, ovo nije tačno i žena se rađa sa konačnim brojem jajnih ćelija, čiji broj i kvalitet vremenom opada. Podsetićemo da su žene najplodnije u dobi između 20. i 25. godine života, te da plodnost žene počinje da opada već oko 32. postepeno, a od 38. godine rapidno.
U dobi posle 40. godine prema medicinskoj statistici žena ima svega 2% šanse da ostane u drugom stanju.
Podsetićemo i to da je danas jedan od glavnih uzroka neplodnosi upravo životna dob žene.
Na koji način sam social freezing može da pomogne u lečenju neplodnosti?
Social freezing je metoda koja pruža dva osnovna benefita. Prvi benefit je da žena dobije genetski svoje dete i u odmaklim godinama života, nakon četrdesete recimo, pa i kasnije. Druga prednost ove metode jeste da se sa social freezing-om smanjuje rizik da žena u četrdeset drugoj, trećoj ili kasnije, dobije dete koje hromozomski nije zdravo jer su ćelije sa trideset pet ili trideset osam godina hromozomski zdravije, odnosno veći procenat tih ćelija je zdraviji, samim tim i verovatnoća da će dete imati normalan set hromozoma.
Social freezing je metoda koja pruža dva osnovna benefita. Prvi benefit je da žena dobije genetski svoje dete i u odmaklim godinama života, nakon četrdesete recimo, pa i kasnije. Druga prednost ove metode jeste da se sa social freezing-om smanjuje rizik da žena u četrdeset drugoj, trećoj ili kasnije, dobije dete koje hromozomski nije zdravo jer su ćelije sa trideset pet ili trideset osam godina hromozomski zdravije, odnosno veći procenat tih ćelija je zdraviji, samim tim i verovatnoća da će dete imati normalan set hromozoma.
Procedura social freezinga podrazumeva najpre razgovor sa pacijentkinjom, zatim se rade osnovne analize i odgovarajući pregled nakon čega počinje stimulacija jajnika primenom odgovarajućih lekova.
Cilj ove terapije je da se dobije veći broj jajnih ćelija.
Kada se postigne odgovarajuća zrelost folikula što se prati ultrazvukom, kod pacijentkinje se u kratkotrajnoj intravenskoj anesteziji radi punkcija tih folikula odnosno, dobija se folikularna tečnost u kojoj se nalaze jajne ćelije.
Te jajne ćelije bivaju obrađene od strane embriologa i one ćelije koje su adekvatnog kvaliteta i odgovarajuće zrelosti bivaju zamrznute metodom vitrifikacije.
Čuvaju se na temperaturi od -196 stepeni, sve do trenutka kada ta žena reši da uđe u drugu fazu, odnosno u sam postupak vantelesne oplodnje.
Ćelije se obično čuvaju pet godina, sa mogućnošću produžetka na još pet godina.
Najbolje vreme za social freezing
Naglašavamo da je trenutno najveći problem slaba informisanost o ovoj mogućnosti, ali i činjenica da se pacijentkinje relativno kasno jave, sa četrdeset dve, tri godine, kada je šansa za uspeh i sa tim zamrznutim jajnim ćelijama značajno niža. Idealno bi bilo zamrzavati jajne ćelije u ranoj mladosti, recimo oko dvadeset druge godine, ali to nije racionalno jer će većina tih devojaka do trideset pete godine roditi i te ćelije će ostati neiskorišćene.
Tako da je najracionalnije negde oko trideset pete do trideset osme godine razmišljati o social freezingu, ukoliko ta pacijentkinja odnosno žena nema partnera ili iz bilo kog razloga joj trenutno trudnoća nije prihvatljiva.
Social freezing kod muškaraca
Što se tiče social freezinga kod muškaraca, to nema previše smisla budući da se kod muškaraca tokom čitavog života odvija spermatogeneza odnosno stvaranje spermatozoida. Muškarac će u većini slučajeva i za deset godina imati, ukoliko je zdrav, dovoljno spermatozoida da dođe do trudnoće.
Medicinsko zamrzavanje - očuvanje plodnosti zbog medicinskih indikacija
Kod muškaraca je mnogo važnije, kao i kod žena, zamrzavanje spermatozoida u cilju očuvanja plodnosti ukoliko postoji neki medicinski razlog, odnosno oboljenje, gde bi ili samo oboljenje ili lečenje moglo da dovede do gubitka tih spermatozoida. U cilju očuvanja njegove plodnosti, može se vršiti zamrzavanje sperme, ali to ne spada u social freezing, to spada u medicinsko zamrzavanje i obično se preporučuje kod onkoloških pacijenata i muškaraca koji rade rizične poslove.
Razumljivo i ženama kod kojih postoje medicinske indikacije, posebno u slučaju onkoloških terapija koje su gonadotoksične, savetujemo vitrifikaciju jajnih ćelija što je takođe medicinsko zamrzavanje.
Najčešći medicinski razlozi zbog kojih se savetuje zamrzavanje jajnih ćelija su maligna oboljenja jer primena terapije, pre svega hemioterapije može dovesti do gubitka i jajničke rezerve i do poremećaja u spermatogenezi.
Takođe, postoje i određena benigna stanja, gde postoji rizik za gubitak jajničke funkcije, na primer opsežna endometrioza i slično. Veliki je spisak oboljenja gde ima smisla razmišljati o medicinskom zamrzavanju i jajnih ćelija i spermatozoida, ali pre svega o očuvanju plodnosti postupkom social freezing-a treba razmišljati kod mladih onkoloških pacijenta koji se još uvek nisu ostvarili u ulozi roditelja.
